ΓΙΑ ΠΑΡΆΛΛΗΛΑ ΚΕΊΜΕΝΑ ΣΤΟ ΔΙΉΓΗΜΑ ΔΙΑΒΆΣΤΕ ΤΟΝ "ΚΑΠΙΤΑΝΙΟ ¨"
ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗ ΜΥΡΙΒΗΛΗ
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1695,5441/extras/texts/indexm_2_parallilo_keimeno_4.html
Ιστοσελίδα που φιλοξενεί θέματα και διευθύνσεις εκπαιδευτικού περιεχομένου
Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2016
Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2016
TΗΣ ΠΑΡΓΑΣ :ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Μερικές εικόνες από την Πάργα
 |
| Η Πάργα σε χαρακτικό του 19ου αι.μ.Χ. |
 |
| Οι πρόσφυγες της Πάργας |
 | ||
Το κάστρο της Πάργας
Ιστορία
Το κάστρο καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε πολλές φορές κάθε φορά που το καταλάμβανε κάποιος κατακτητής. Αυτό που σώζεται σήμερα είναι το φρούριο που έχτισαν οι Βενετσιάνοι τον 16ο αιώνα, με τις προσθήκες που έκανε ο Αλή Πασάς όταν αγόρασε την Πάργα από τους Άγγλους. Το κάστρο της Πάργας ήταν απόρθητο σε όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης με τον Αλή Πασά και πρόσφερε μεγάλη ανακούφιση στους Σουλιώτες που τον αντιμάχονταν.
Το κάστρο κτίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 14ου αιώνα, βασικά από τους Νορμανδούς. Το 1401 οι Ενετοί έγιναν κυρίαρχοι της Πάργας.
Το 1452 η Πάργα έπεσε προσωρινά στα χέρια των Τούρκων που κατέστρεψαν το μεγαλύτερο μέρος του κάστρου. Μετά 2 χρόνια οι Ενετοί επέστρεψαν. Το κάστρο καταστράφηκε ξανά το 1537 από τον Τούρκο πειρατήΧαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα. Εκείνο το φοβερό καλοκαίρι του 1537, ο Μπαρμπαρόσα με 200 πλοία είχε κουρσέψει όλες τις ενετικές κτήσεις σε Ιόνιο και Αιγαίο.
Οι Ενετοί ξανάχτισαν το κάστρο και του έδωσαν την οριστική του μορφή το 1572. Αυτή τη φορά έκτισαν 8 πύργους εξωτερικά. Στο εσωτερικό στοιβάχτηκαν με τον καιρό 400 σπίτια των κατοίκων που ελλείψει χώρου διέθεταν ένα μόνο δωμάτιο.
Από το λιμάνι της Πάργας εφοδιάζονταν σε τρόφιμα και πυρομαχικά οι Σουλιώτες για τον αγώνα τους ενάντια στον τύραννο, στο κάστρο της Πάργας κατέφευγαν όταν αναγκάζονταν προσωρινά να εγκαταλείψουν το Σούλι. Στην Πάργα κατέφυγαν μετά την πτώση του Σουλίου και εκεί από εκεί ξεριζώθηκαν μαζί με τους υπόλοιπους Παργινούς όταν ο Άγγλος διοικητής των Επτανήσων Maitland πούλησε την πολύπαθη Πάργα στον Αλή Πασά.
Προηγουμένως η Πάργα είχε περάσει στην κατοχή των Γάλλων το 1797. Με το τέλος των Ναπολεοντείων πολέμων οι Παριανοί επαναστάτησαν και αναζήτησαν την προστασία των Βρετανών οι οποίοι όμως σε λίγα χρόνια τους πρόδωσαν και παρέδωσαν την πόλη στους Τούρκους.
|
Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 2016
Ιστορικά δημοτικά τραγούδια
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/folk_songs/istorika.htm
ακούστε και το δημοτικό τραγούδι "Τρία μπαϊράκαι"
και ¨Στο Σούλι βγαίνει ο Αυγερινός"
Και δείτε και το βίντεο με το Κλέφτικο
"Των Κολοκοτρωναίων"
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/folk_songs/istorika.htm
ακούστε και το δημοτικό τραγούδι "Τρία μπαϊράκαι"
και ¨Στο Σούλι βγαίνει ο Αυγερινός"
Και για τον Παπαφλέσσα
Και δείτε και το βίντεο με το Κλέφτικο
"Των Κολοκοτρωναίων"
Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2016
Για τα υλικά γραφής των αρχαίων ελλήνων δείτε εδώ:
http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p142.html
http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p142.html
Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2016
Aρχαία Ελληνικά
Η προφορά των λέξεων στα αρχαία:
http://www.greek-language.gr/greekLang/studies/history/thema_08/index.html#toc003
και
http://www.rhapsodes.fll.vt.edu/Greek.htm
.Δείτε και το ενδιαφέρον βίντεο:
https://youtu.be/WBNjNpeoP0Q
Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2016
Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΚΑΙ Η ....ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ!
O πόλεμος της Τροίας είχε τελειώσει, αλλά ο Οδυσσέας δεν έλεγε να γυρίσει στην Ιθάκη.
Η μητέρα του η Αντίκλεια μαράζωσε και πέθανε. Ο πατέρας του ο Λαέρτης αποσύρθηκε και δεν ενδιαφερόταν πια για τίποτα. Ο γιος τους ο Τηλέμαχος φρόντιζε για την οικογενειακή περιουσία. Η Ιθάκη ακέφαλη υπό διάλυση Η Πηνελόπη ήταν η μόνη που περίμενε ότι ο άντρας της μια μέρα θα γύριζε, αλλά άρχισαν να εμφανίζονται υποψήφιοι γαμπροί.
%2BVICTOR%2BJOHN%2BROBERTSON%2B(1892-1903).jpg)
Για να γλυτώσει από την πίεση, η Πηνελόπη υποσχέθηκε ότι θα διάλεγε σύζυγο όταν θα τέλειωνε το σάβανο του Λαέρτη που ύφαινε για να είναι έτοιμο, όταν εκείνος θα πέθαινε. Αυτό ώσπου κάποιο βράδυ οι μνηστήρες εισέβαλαν στο δωμάτιο, που ήταν ο αργαλειός και την έπιασαν να ξηλώνει το σάβανο. Την ανάγκασαν να το τελειώσει και να διαλέξει έναν ενώ συνέχιζαν να τρώνε και να πίνουν στο παλάτι, δημιουργώντας και ερωτικές σχέσεις με τις δούλες. Η κατάσταση ήταν ανεξέλεγκτη. Ο Οδυσσέας επιστρέφει Είναι η περίοδος που επιστρέφει ο Οδυσσέας μετά από 20 χρόνια. Εμφανίζεται σαν κουρελής ζητιάνος στο παλάτι. Η Πηνελόπη, σε συνεννόηση μαζί του, βάζει σε μια δοκιμασία τους μνηστήρες. Να τεντώσουν το τόξο του. Οι προσπάθειές τους απέτυχαν. Ο ζητιάνος απαίτησε να δοκιμάσει κι εκείνος. Τα καταφέρνει και οι μνηστήρες τον χλευάζουν. Δεν το γνωρίζουν ακόμη αλλά γι αυτούς έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Οι μνηστήρες ένας προς ένας πέφτουν νεκροί.
Ο Οδυσσέας έχει κερδίσει ξανά το θρόνο του. Καιρός να κερδίσει και τη γυναίκα του. Η Πηνελόπη είναι δύσπιστη αν αυτός είναι σίγουρα ο άντρας της. Έτσι τον βάζει σε μια δοκιμασία. Καλεί τις δούλες και τους ζητά, να φέρουν το κρεβάτι της για να κοιμηθεί ο ξένος. Ο Οδυσσέας ήξερε ότι αυτό ήταν κόλπο γιατί το κρεβάτι ήταν ριζωμένο στο έδαφος και δεν μπορούσε να μετακινηθεί κι αυτό ήταν κάτι που το ήξερε μόνο εκείνος και η Πηνελόπη. Η Οδύσσεια συνεχίζεται Κάποια μέρα ο Βασιλιάς είδε ένα όνειρο. Βρισκόταν στο κρεβάτι του και είδε ένα όμορφο αλλά φοβερό ζώο σε μορφή θεού. Θέλησε να το αγκαλιάσει αλλά εκείνο με ανθρώπινη φωνή του είπε ότι έχουν συγγένεια και ότι είναι γραμμένο από εκείνο να αφανιστεί. Τότε ένα βέλος βγήκε απ τη θάλασσα και καρφώθηκε πάνω του. Λίγο αργότερα εκείνος πέθανε. Ο Οδυσσέας ζήτησε να του ερμηνεύσουν το όνειρο. Οι ερμηνευτές ζήτησαν να βγει έξω ο Τηλέμαχος για να μην ακούσει. Τότε του είπαν ότι είναι γραφτό να πεθάνει απ’ τον ίδιο του το γιο. Έτσι έστειλε τον Τηλέμαχο στα χωριά της Κεφαλληνίας για να είναι μακριά. Ο καιρός πέρασε. Είδε όμως ξανά το ίδιο όνειρο. Αυτό που ο Οδυσσέας δεν ήξερε ήταν πως είχε ακόμα ένα γιο απ την Κίρκη, τον Τηλέγονο, δηλαδή αυτόν που γεννήθηκε μακριά. (Ο Ησίοδος κάνει αναφορά για 4 παιδιά του Οδυσσέα με την Κίρκη). Ο άγνωστος γιος, γίνεται φονιάς του πατέρα του Όταν ο Τηλέγονος μεγάλωσε, η Κίρκη του είπε ποιος ήταν ο πατέρας του και του έδωσε ένα κεντρί θαλάσσιου τρυγονιού που το είχε βάλει στο ακόντιο, που της είχε δώσει ο Οδυσσέας. Έτσι του είπε ότι θα τον αναγνώρισε ο πατέρας του. Ο Τηλέγονος με στόχο να βρει τον πατέρα του φτάνει στην Ιθάκη και αρχίζει να λεηλατεί το νησί νομίζοντας πως είναι η Κέρκυρα. Έγινε φασαρία, οι σύντροφοί του αναστάτωσαν το νησί και τα νέα έφτασαν στον Οδυσσέα, που βγήκε να αντιμετωπίσει τους επιδρομείς. Έριξε το ακόντιό του προς τον Τηλέγονο αλλά αστόχησε κι αυτό καρφώθηκε σε μια φλαμουριά. Ο Τηλέγονος στόχευσε τον Οδυσσέα και τον πέτυχε με το ακόντιο που είχε βουτήξει σε δηλητήριο από σαλάχι. Οι προφητείες επαληθεύτηκαν Ο Οδυσσέας λίγο πριν πεθάνει είδε το ακόντιο του και αντιλήφθηκε πως ήταν γιος του. Ο Τηλέγονος όταν κατάλαβε τι είχε γίνει δεν μπορούσε να αντέξει τον πόνο του. Τότε όλοι θυμήθηκαν την προφητεία του Τειρεσία, που έλεγε ότι ο Οδυσσέας θα πέθαινε «εξ αλός». Όντως το καρφωμένο θαλάσσιο τριγώνι στο ακόντιο, επαλήθευσε το χρησμό. Ο Οδυσσέας πέθανε «εξ αλός», δηλαδή από τη θάλασσα. Σύμφωνα με το μύθο. ο Τηλέγονος παίρνει μαζί του το σώμα του Οδυσσέα, την Πηνελόπη και τον Τηλέμαχο στην Αία. Εκεί η μάγισσα Κίρκη τους κάνει αθάνατους και παντρεύεται εκείνη τον Τηλέμαχο και η Πηνελόπη τον Τηλέγονο....
Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/o-polimichanos-odisseas-skotothike-ap-ton-idio-tou-gio/
Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2016
Αληθινός ηγέτης !
Ποια είναι τα κριτήρια ενός αληθινού ηγέτη;
Να ενδιαφέρεται για τα κοινά, να θυσιάζει την καλοπέρασή του για να δίνει λύσεις στα προβλήματα των υπηκόων του, να αποτελεί παράδειγμα για τους άλλους και να εκτελεί το καθήκον του χωρίς τυμπανοκρουσίες και ανταμοιβές.! Α, ξέχασα ....όλα αυτά δεν εξαρτώνται από την ηλικία αλλά από το αίσθημα ευθύνης του καθενός μας όπως φαίνεται στο βίντεο που ακολουθεί...
ΤΡΟΙΑ-ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ
| ||||
Η περιοχή, όπου χτίστηκε εκείνη η μυθική πόλη και εναντίον της οποίας εκστράτευσαν οι Έλληνες
γύρω στα 1193 π.Χ.-1183π.Χ., είναι ο σημερινός λόφος του Χισαρλίκ. Στην περιοχή αυτή έχει γίνει σειρά ανασκαφών από γνωστούς αρχαιολόγους, οι οποίοι αναζητούν τα ίχνη της ομηρικής Τροίας. Ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν έσκαψε εκεί σε δύο περιόδους: από το 1871 έως το 1873 και από το 1878 έως το 1879. | ||||
|
Πόλεμος και ετυμολογίες
Αυτές τις μέρες που όλοι μιλούν για τον πόλεμο, που λέξεις τού «σημασιακού πεδίου» τού πολέμου, όπως πόλεμος, μάχη, εχθρός, αιχμάλωτος, ειρήνη, όπλα, στρατός, νίκη, ήττα, επίθεση, άμυνα κ.ά. ακούγονται και γράφονται ασταμάτητα, είναι, νομίζουμε, επίκαιρο να μιλήσουμε για τη «σημασιολογία τού πολέμου», να ανιχνεύσουμε δηλ. την προέλευση των «πολεμικών λέξεων» πόλεμος, μάχη, ειρήνη και εχθρός. Η αρχική σημασία που προηγήθηκε τής σημερινής χρήσης τους μπορεί να εξηγήσει πώς αισθάνθηκαν και πώς εκφράστηκαν οι Ελληνες (και μερικοί άλλοι λαοί) απέναντι στη διαδικασία τής πολεμικής σύγκρουσης και τής δήλωσής της.
Οι δύο βασικές λέξεις τού πολεμικού σημασιακού πεδίου, οι λέξεις πόλεμος και μάχη, είναι πανάρχαιες· είναι ομηρικές. Αρχικά η λέξη πόλεμος χρησιμοποιείτο με αρνητική χροιά («κακόσημη λέξη»), ενώ η μάχη με θετική χροιά («εύσημη λέξη»). Ετσι μερικές από τις ιδιότητες που προσδίδει στον πόλεμο ο Ομηρος είναι αιματόεις, δακρυόεις, ολοός, πολύδακρυς, στυγερός, κακός, δυσηχής, οκρυόεις (ψυχρός, φρικτός), φθισήνωρ (ολέθριος, ανδροφονιάς), δήιος (φονικός, καταστρεπτικός), οϊζηρός (οδυνηρός, ελεεινός), δυσηλεγής (αποκρουστικός, αμείλικτος) κ.τ.ό., αντίθετα προς τη μάχη που «φέρει δόξα στους άνδρες», είναι κυδιάνειρα, είναι κρατίστη κ.τ.ό. Αργότερα ο πόλεμος παίρνει την έννοια τού όλου (πόλεμος είναι το σύνολο των συγκρούσεων, η καθόλου αναμέτρηση με τον εχθρό), ενώ η μάχη την έννοια τού μέρους (μάχη είναι η μεμονωμένη, συγκεκριμένη φάση αναμέτρησης με τον εχθρό). Ετσι το να χαθεί μια μάχη δεν σημαίνει, όπως λέμε, ότι χάθηκε και ο πόλεμος! Επίσης η μάχη παίρνει τη γενικότερη έννοια τής σύγκρουσης, πέρα τής «πολεμικής μάχης». Φθάνει δηλ. να σημαίνει ό,τι η λ. αγώνας.
Η λ. πόλεμος προέρχεται από το ομηρικό ρήμα πελεμίζω που σήμαινε «πολεμώ», με αρχική σημασία «φοβίζω τον εχθρό» (από υποθετικό τύπο πέλεμα «τρόμος, φόβος», πρβλ. γερμαν. felma «τρόμος») και μάλιστα «κραδαίνοντας τη λόγχη», αφού η λέξη είναι ομόρριζη τού πάλλω. Ας σημειωθεί ότι μια αρχαία γερμανική λέξη, η λ. werra «διαμάχη», έδωσε το αγγλ. war και το γαλλ. guerre, τις λέξεις που σημαίνουν τον πόλεμο στις αντίστοιχες γλώσσες.
Αβέβαιη είναι η ετυμολογική προέλευση τού μάχομαι, απ’ όπου η λ. μάχη. Από άλλους συνδέεται με το μάχ-αιρα και από άλλους με το μήχ-αρ, μηχ-ανή, οπότε αρχική σημασία τού μάχομαι θα ήταν αντιστοίχως «χτυπώ με μαχαίρι» ή «μηχανεύομαι (πώς θα επιβληθώ στον αντίπαλο)». Σημειώνεται ότι από το λατινικό battuere «χτυπώ, πλήττω» προήλθαν τόσο το γαλλ. battaille όσο και το αγγλ. battle, ενώ στην ίδια ρίζα ανάγονται το γαλλ. και αγγλ. combat, ακόμη και το περίφημο debate «η συζήτηση» (αρχική σημασία: «διαπληκτίζομαι, ανταλλάσσω χτυπήματα με τον αντίπαλο», που διαφέρει ριζικά από τα αντίστοιχα ελληνικά συν-ζήτηση και διά-λογος).
Το αντιστάθμισμα τού πολέμου, η ειρήνη, είναι μια εξίσου με τον πόλεμο αρχαία λέξη, είναι κι αυτή ομηρική. Ωστόσο, η προέλευση τής λέξης είναι άγνωστη (η σύνδεση με το είρω «συνδέω» δεν γίνεται ευρύτερα δεκτή), ενώ τύποι όπως Αθ-ήνη, Μυκ-ήνη δείχνουν μάλλον ότι πρόκειται για προελληνική (πελασγική) λέξη. Από τη ρίζα παγ/πακ- που σημαίνει «στερεώνω, συνδέω, ενώνω» και που έδωσε στην Ελληνική λέξεις όπως πήγ-νυμι, πήζω, πηκτός, άπαξ, πάγιος, πάγος, παγίς, παγετός, πάσσαλος κ.ά. προήλθαν το λατινικό pax (γεν. pacis), απ’ όπου το γαλλ. paix και από αυτό το αγγλ. peace.
Ο πόλεμος διενεργείται πάντοτε εναντίον εξωτερικών αντιπάλων που χαρακτηρίζονται με την ιδιότητα τού εχθρός. Η λέξη αυτή συνδέεται ετυμολογικά με δύο πηγές: με λέξεις που σημαίνουν «μίσος» (αρχαίο έχθος «μίσος», απ’ όπου οι λέξεις απ-εχθής, ειδ-εχθής, απ-εχθ-άνομαι κ.ά.) και λέξεις από τη ρίζα *εχσ- που σημαίνουν «έξω, εκτός» (πρόθεση εξ/εκ, έξω, εξωτερικός, εκτός κ.ά.). Επομένωςεχθ-ρός είναι «ο μισητός αντίπαλος, ο προερχόμενος απ’ έξω», δηλ. «ο μισητός, εξωτερικός αντίπαλος». (Ας μην ξεχνάμε, ωστόσο, ότι ο ξένος, ο ακίνδυνος ιδιώτης-επισκέπτης, όχι μόνον ήταν ευπρόσδεκτος, αλλά συνιστούσε και ιερή έννοια για τους αρχαίους, δηλώνοντας τον «φιλοξενούμενο»). Με τη β’ σειρά λέξεων (τη ρίζα *εχσ-) συνδέονται και λέξεις που δήλωσαν τον «ξένο» σε άλλες γλώσσες· πβ. γαλλ. ètranger, αγγλ. stranger και λατινικές λέξεις όπως ex, extra, extremus, exterior, απ’ όπου προέρχονται πολλές συναφείς ξένες λέξεις. Από μια άλλη ευρωπαϊκή ρίζα (το ghost-) που σήμαινε «ξένος», προήλθαν το λατ. hostis που αρχικά σήμαινε «ξένος» και αργότερα «(δημόσιος) εχθρός». Η λέξη έχασε τη σημασία τού «εχθρός» και έδωσε λέξεις δηλωτικές τού «φιλοξενούμενος», «φιλοξενία» κ.λπ., όπως γαλλ. hôte (ξένος), αγγλ. guest, γερμ. Gast, γαλλ. hôtel (ξενοδοχείο), γαλλ. hôpital, αγγλ. hospital (νοσοκομείο) (από το hospitium «φιλοξενία» προήλθε το ελλην. οσπίτιον, δηλ. το σπίτι). Από το inimicus που δήλωνε τον «ατομικό εχθρό» προήλθαν στις γλώσσες αυτές οι λέξεις που δηλώνουν τον εχθρό, το γαλλ. ennemi, το αγγλ. enemy.
Η πάλη των αντιθέσεων που οδήγησε τον Ηράκλειτο στη γνωστή ρήση «πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστι πάντων δε βασιλεύς, και τους μεν θεούς έδειξε τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε τους δε ελευθέρους», ξεπερνάει τη φιλοσοφική δράση και αντίδραση των αντιθέτων ουσιών και προσλαμβάνει μορφές προκλητικής αγριότητας και υποβάθμισης τής ανθρώπινης ζωής, όπως ο πόλεμος τού Ιράκ που ζούμε σήμερα, με αδιαφανείς σκοπούς εκ μέρους των επιτιθεμένων και ανεξέλεγκτες επιπτώσεις για όλον τον κόσμο.
Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, 2003
Μήπως βαδίζουμε προς ένα κόσμο όπου θα μιλούν μόνο αγγλικά ή ισπανικά;
Ο θάνατος της Ouma Aenki Kassie στο Upington της Νότιας Αφρικής άφησε μια σπάνια γλώσσα, τη N|uu, στο χείλος της εξαφάνισης, με ίσως επτά εναπομείναντες ομιλητές παγκοσμίως.
Περίπου οι μισές από τις 7.000 γλώσσες που μιλιούνται στον κόσμο αυτήν τη στιγμή θα σταματήσουν να ακούγονται μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα. Υπολογίζεται πως κάθε 14 μέρες σβήνει μια γλώσσα.
Σύμφωνα με την ΟΥΝΕΣΚΟ, μια γλώσσα θεωρείται απειλούμενη όταν οι γονείς σταματούν να τη διδάσκουν στα παιδιά τους και δε χρησιμοποιείται πια στην καθημερινή ζωή, ενώ μια γλώσσα θεωρείται σχεδόν εξαφανισμένη όταν ελάχιστοι γηραιοί ομιλητές την έχουν σαν μητρική τους.Δηλαδή ακριβώς η περίπτωση της N|uu.
«Η εξαφάνιση μιας γλώσσας είναι μια τεράστια απώλεια», λέει η Ewa Czaycowska-Higgins, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο University of Victoria των ΗΠΑ. Άλλωστε, η γλώσσα αποτελεί χαρακτηριστικό ενός λαού, ενός πολιτισμού. «Οι γλώσσες κατέχουν ένα δικό τους κόσμο γνώσεων» λέει. «Όταν μια γλώσσα χάνεται χάνουμε γνώσεις, στοιχεία της ιστορίας και τη σύνδεσή της με μια πατρίδα». Τραγούδια, ιστορίες, λέξεις και εκφράσεις, προϊόντα γενεών, χάνονται επίσης. Άλλωστε, κάθε γλώσσα είναι ένας μοναδικός τρόπος να μιλάς στον κόσμο σχετικά με τον κόσμο.
Μερικές από τις 7.000 γλώσσες του κόσμου στις μέρες μας έχουν εκατοντάδες εκατομμύρια ομιλητές (τα αγγλικά, τα κινέζικα, τα ισπανικά και τα αραβικά για παράδειγμα), ενώ μερικές άλλες έχουν απομείνει με ελάχιστους. Η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει καταγράψει ένα σύνολο 577 άμεσα απειλούμενων γλωσσών, οι οποίες βρίσκονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Ωστόσο, ο θάνατος μιας γλώσσας δεν είναι κάτι που συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι κοινότητες ανά τον κόσμο έχουν μια τάση να επιλέγουν γλώσσες πιο ισχυρές στην οικονομία και την πολιτική. «Σε αυτό έπαιξαν ρόλο τόσο η παγκοσμιοποίηση όσο και η αποικιοκρατία», λέει η Czaycowska-Higgins. «Μερικές κοινότητες δεν είχαν άλλη επιλογή από το να εγκαταλείψουν τις γλώσσες τους».
Για παράδειγμα, στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 στη Ρωσία, πολλές κοινότητες υποχρεώνονταν να στείλουν τα παιδιά τους σε σχολεία όπου τα ρωσικά ήταν το μοναδικό μέσο μάθησης.
«Αν δεν υπάρξει καταγραφή τους, οι γλώσσες χάνονται για πάντα» λέει η Keren Rice, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. «Υπάρχουν τρόποι ανάκτησης, αλλά η γλώσσα είναι ένα προφορικό μέσο επικοινωνίας. Χάνεται αν οι ομιλητές της πεθαίνουν και κανείς δεν τις έχει καταγράψει» υποστηρίζει.
Ενώ η εξαφάνιση εκατοντάδων γλωσσών στις προηγούμενες δεκαετίες είναι γεγονός, κάποιες κοινότητες προσπαθούν να αναζωογονήσουν τις απειλούμενες. Για παράδειγμα, τα σύγχρονα εβραϊκά επανήλθαν μετά από εκτεταμένη μελέτη των αρχαίων κειμένων. Μια άλλη ευχάριστη ιστορία έρχεται από τη Νέα Ζηλανδία,όπου οι κοινότητες των ιθαγενών Μαορί έχουν ιδρύσει νηπιαγωγεία όπου διδάσκουν οι πρεσβύτεροι της κάθε φυλής. Αποκαλούνται «φωλιές γλωσσομάθειας» και χρησιμοποιούν αποκλειστικά τη γλώσσα των Μαορί.
Οι γλωσσολόγοι προσπαθούν να μάθουν όσο περισσότερα γίνεται σχετικά με τις γλώσσες που αργοπεθαίνουν, καταγράφοντάς τες σε αρχεία ήχου, βίντεο και σε χειρόγραφα, προκειμένου να μην εξαφανιστεί τελείως η γνώση προτού η γλώσσα που τη μεταφέρει χαθεί. Πέρσι, η Google ξεκίνησε το πρόγραμμα για τις απειλούμενες γλώσσες (Endangered Languages Project), με σκοπό να διατηρήσει γλώσσες που απειλούνται με εξαφάνιση. Ο στόχος του προγράμματος είναι να μαζεύει ενημερωμένες πληροφορίες για τις απειλούμενες γλώσσες και να μοιράζει τις τελευταίες έρευνες που σχετίζονται με αυτές.
Ωστόσο, ακόμα κι αν οι ερευνητές καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες να ξαναζωντανέψουν και να επαναφέρουν σπάνιες γλώσσες, οι επικρατούσες γλώσσες κερδίζουν συνεχώς έδαφος, αποκτώντας όλο και περισσότερους ομιλητές.
Οπότε, μήπως βαδίζουμε προς ένα κόσμο όπου θα ομιλούνται μόνο τα αγγλικά ή τα ισπανικά; Οι γλωσσολόγοι είναι απρόθυμοι να κάνουν υποθέσεις.
«Ναι, γλώσσες εξαφανίζονται αλλά υπάρχουν κι άλλες που αναπτύσσονται» λέει η Rice, προσθέτοντας ότι είναι δύσκολο να πούμε ποια θα επικρατήσει εν τέλει. «Μπορεί τα Αγγλικά να υπερισχύουν», συνεχίζει, «αλλά σε πολλά μέρη οι τοπικές γλώσσες είναι ακόμα ισχυρές».
ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Τα βασικά χαρακτηριστικά, που μαρτυρούν τη μετάβαση από τη βυζαντινή στην νεοελληνική εποχή , μπορούμε να τα εντοπίσουμε στη γλώσσα, τους εκφραστικούς τρόπους, τη στιχουργική, τη θεματική ανανέωση και τη βαθμιαία διαμόρφωση της νεοελληνικής συνείδησης.
1. Η γλώσσα. Από την άποψη της γλώσσας, η βυζαντινή λογοτεχνία παρουσιάζεται διχασμένη: από τη μια μεριά υπάρχει η γραπτή γλώσσα των λογίων , που χρησιμοποιούν την αττική διάλεκτο· από την άλλη όμως υπάρχει και η ζωντανή, ομιλούμενη γλώσσα. Και στις δυο περιπτώσεις, κέντρο του γλωσσικού εξαρχαϊσμού και της διαμόρφωσης μιας ενιαίας προφορικής κοινής είναι η Κωνσταντινούπολη. Κείμενα γραμμένα σε αρχαΐζουσα γλώσσα σώθηκαν ελάχιστα από τον 6ο ως τον 11ο αι. (Χρονογραφία Μαλάλα, βίοι αγίων κτλ.). Από τον 11ο αι. όμως πληθαίνουν τα λογοτεχνικά κείμενα που γράφονται σε δημωδέστερη γλώσσα. Βέβαια, η ελληνική είναι γλώσσα συντηρητική στην εξέλιξή της και γι' αυτό καθαρή τομή, που να χωρίζει τη μεσαιωνική από την αρχαία και τη νεοελληνική από τη μεσαιωνική γλώσσα, δεν υπάρχει. Οι μεταβολές είναι πάντοτε βραδείες και ανεπαίσθητες. Κατά την περίοδο όμως αυτή (10ος αι.) η ομιλούμενη γλώσσα παρουσιάζει σημαντικές φθογγολογικές, τυπικές και συντακτικές αλλαγές. Κατά το Γ. Χατζηδάκι η νεοελληνική γλώσσα διαμορφώθηκε πριν από το 10ο αιώνα.
2. Οι εκφραστικοί τρόποι. Οι εκφραστικοί τρόποι που συναντούμε στα πρώτα κείμενα της δημώδους νεοελληνικής λογοτεχνίας (παραλογές, ακριτικά τραγούδια κ.ά.) και της έντεχνης (ερωτοπαίγνια, που γράφτηκαν στα μέσα του 15ου αι.) είναι οι ίδιοι με τους εκφραστικούς τρόπους που βρίσκουμε στο κλέφτικο τραγούδι του 18ου αι. Η αδιάπτωτη χρήση και διατήρησή τους δείχνει ότι αποτελούν στοιχείο καθαρά νεοελληνικό.
3. Η στιχουργική. Όπως είναι γνωστό, κατά την περίοδο που διαμορφώνεται η ελληνιστική κοινή χάθηκε η προσωδία, η εκφώνηση δηλαδή των λέξεων σύμφωνα με την ποσότητα των συλλαβών, που ήταν μακρές ή βραχείες. Η απώλεια αυτή είχε συνέπειες και στη μετρική. Η αρχαία μετρική είχε ως βάση της ρυθμοποιίας της την προσωδία: ο ρυθμός δημιουργείται από την κανονική εναλλαγή μακρόχρονων και βραχύχρονων συλλαβών. Το αντίθετο συμβαίνει στη βυζαντινή και τη νεοελληνική μετρική: ο ρυθμός δημιουργείται από την κανονική εναλλαγή τονισμένων και άτονων συλλαβών. Βέβαια, κατά τη βυζαντινή περίοδο πολλοί ποιητές εξακολούθησαν να χρησιμοποιούν προσωδιακά μέτρα. Η νεοελληνική όμως μετρική απομακρύνεται από τα παλιά μέτρα και χρησιμοποιεί κυρίως το δεκαπεντασύλλαβο ή πολιτικό στίχο.
Ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος στίχος είναι πολύ συνηθισμένος στη νεοελληνική ποίηση, λόγια και δημοτική (Έπος Διγενή Ακρίτα, ποίηση πριν και μετά την Άλωση, κρητική ποίηση, δημοτικά τραγούδια κτλ.). Ονομάστηκε και πολιτικός κατά τους βυζαντινούς χρόνους, σε αντίθεση με τα προσωδιακά μέτρα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες και οι βυζαντινοί λόγιοι ποιητές. Όταν στα μέσα του 14ου αι. εισάγεται στη νεοελληνική ποίηση η ομοιοκαταληξία, συνδυάζεται σε δίστιχα που ομοιοκαταληκτούν (κρητική ποίηση).
Σημείωση: Η ομοιοκαταληξία, που χρησιμοποιήθηκε στην έντεχνη νεοελληνική ποίηση, φαίνεται ότι προήλθε από ιταλική επίδραση. Ιταλική λ.χ. επίδραση παρατηρούμε στη συλλογή λυρικών ποιημάτων της Κύπρου (βλ. Κυπριακά). Στα δημοτικά τραγούδια δε χρησιμοποιείται η ομοιοκαταληξία· τη συναντάμε μόνο στα λιανοτράγουδα (δίστιχα που ομοιοκαταληκτούν).
4. Η θεματική ανανέωση. Σημαντική θέση στη βυζαντινή κοσμική ποίηση είχαν τα διδακτικά ποιήματα (γράφονταν για πρακτικούς σκοπούς και αναφέρονταν σε ποικίλα θέματα) και τα ηθικοδιδακτικά, ενώ στη θρησκευτική ποίηση η υμνογραφία. Οι εκκλησιαστικοί ύμνοι ψάλλονται προς δόξα του Θεού ή των αγίων και είναι συνδυασμένοι με τη χριστιανική λατρεία. Κατά τους τελευταίους όμως αιώνες πριν από την Άλωση και κυρίως κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, οπότε οι Έλληνες έρχονται σ' επαφή με τους Φράγκους και τους Ενετούς, παρατηρούμε μια διαφοροποίηση, όπως παρουσιάζεται στα ιπποτικά μυθιστορήματα (ιπποτικός ρομαντισμός, υποταγή των ηρώων στον έρωτα, μονομαχίες, αγάπη για την περιπέτεια σε χώρες μακρινές κτλ.). Ο ελληνισμός, βέβαια, δέχτηκε επιδράσεις κι από την Ανατολή, που είναι φανερές στα παραπάνω μυθιστορήματα (ο κόσμος του παραμυθιού με τις μάγισσες, τους δράκους και τα μαγικά δαχτυλίδια). Παράλληλα, η βυζαντινή παράδοση θα συνεχιστεί με την ηθικοδιδακτική ποίηση κατά τους τελευταίους αιώνες πριν από την Αλωση.
5. Η διαμόρφωση νεοελληνικής συνείδησης. Το αρχαιότερο μνημείο της λόγιας νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι το Έπος του Βασιλείου Διγενή Ακρίτα. Σύμφωνα με την άποψη του Ν. Πολίτη, που την ακολουθούν πολλοί μελετητές, το έπος του Διγενή Ακρίτα εκφράζει τα ιδεώδη και τους πόθους του ελληνικού γένους. Την ίδια εποχή έχουμε ανάλογες επικές δημιουργίες στην Ανατολή και στη Δύση, που φανερώνουν την αφύπνιση της εθνικής συνείδησης των λαών. Υπάρχει όμως και η άποψη ότι δεν πρόκειται για έπος, αλλά για έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα.
ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Α' Πρώτη Περίοδος: Χρόνοι πριν από την Άλωση: 10ος αι. - 1453.
Χωρίζεται σε δύο φάσεις:
I. Πρώτη φάση: 10ος αι. -1204 (Κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους).
II. Δεύτερη φάση: 1204-1453 (Κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους).
Β' Δεύτερη περίοδος: Χρόνοι μετά την Άλωση: 1453-1669 (Κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους).II. Δεύτερη φάση: 1204-1453 (Κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους).
Γ' Τρίτη περίοδος: Χρόνοι αφύπνισης του νέου ελληνισμού, 1669-1830 (Η Ελλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος). Μπορούμε να τη χωρίσουμε σε δυο φάσεις:
I. Πρώτη φάση: 1669-1774 (Θρησκευτικός ουμανισμός).
II. Δεύτερη φάση: 1774-1830 (Ακμή του νεοελληνικού διαφωτισμού).
II. Δεύτερη φάση: 1774-1830 (Ακμή του νεοελληνικού διαφωτισμού).
Δ' Τέταρτη περίοδος: Περίοδος του νέου ελληνικού κράτους (1830-1980). Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου είναι ότι η λογοτεχνία αναπτύσσεται υπό εντελώς διαφορετικούς όρους, αφού έχει πλέον συσταθεί το ελληνικό κράτος. Υποδιαιρέσεις αυτής της περιόδου αποτελούν:
I. Η Επτανησιακή Σχολή*
II. Οι Φαναριώτες και η Ρομαντική Σχολή των Αθηνών (1830-1880).
III. Η Νέα Αθηναϊκή Σχολή (1880-1920).
IV. Η Νεότερη Λογοτεχνία (1920-1980).** Υποδιαιρέσεις της:
II. Οι Φαναριώτες και η Ρομαντική Σχολή των Αθηνών (1830-1880).
III. Η Νέα Αθηναϊκή Σχολή (1880-1920).
IV. Η Νεότερη Λογοτεχνία (1920-1980).** Υποδιαιρέσεις της:
α) Πρώτη δεκαετία του Μεσοπολέμου: Η γενιά του '20 (1920-1930) [Κατά τη δεκαετία αυτή κυριαρχεί η νεορομαντική ή νεοσυμβολιστική ποιητική Σχολή]
β) Δεύτερη δεκαετία του Μεσοπολέμου: Η γενιά του '30 (1930 - 1940).
γ) Η μεταπολεμική λογοτεχνία: Πρώτη και δεύτερη μεταπολεμική γενιά (1941-1967).
δ) Η σύγχρονη λογοτεχνία: Η δεκαετία του '70.
β) Δεύτερη δεκαετία του Μεσοπολέμου: Η γενιά του '30 (1930 - 1940).
γ) Η μεταπολεμική λογοτεχνία: Πρώτη και δεύτερη μεταπολεμική γενιά (1941-1967).
δ) Η σύγχρονη λογοτεχνία: Η δεκαετία του '70.
Όπως είδαμε, κατά την πρώτη περίοδο (10ος αι.-1453) παρατηρούνται γλωσσικές και γενικότερα πολιτιστικές αλλαγές, που δείχνουν ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός νεότερου κόσμου, του νεοελληνικού. Ιστορικά η περίοδος αυτή καλύπτει τους τελευταίους αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Όταν ο ελληνικός πολιτισμός έρχεται σ' επαφή με το δυτικό στις αρχές του 13ου αι. (η Κωνσταντινούπολη καταλαμβάνεται από τους Φράγκους το 1204), οι αλλαγές πυκνώνουν. Βρισκόμαστε σε μια εποχή που ο δυτικός κόσμος αναγεννιέται κι ο βυζαντινός δέχεται τις επιδράσεις του. Οι επιδράσεις αυτές είναι αποτέλεσμα είτε των ανταλλαγών ανάμεσα στους δύο κόσμους είτε κατακτήσεων ελληνικών περιοχών από τους Δυτικούς. Στην περίπτωση κατακτήσεων οι επιδράσεις είναι άμεσες (Κύπρος, Δωδεκάνησα, Κρήτη, Επτάνησα κτλ.) και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια πραγματική πνευματική αναγέννηση (Κρήτη, Επτάνησα). Για την κρητική λογοτεχνία θα μιλήσουμε στο εισαγωγικό σημείωμα της δεύτερης περιόδου. Η επτανησιακή θα μας απασχολήσει αργότερα.
Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης η ελληνική πολιτική ιστορία κι ο πνευματικός βίος του ελληνισμού (που τον διακρίνουμε σε ελληνισμό της διασποράς, τουρκοκρατούμενο και λατινοκρατούμενο) επηρεάζεται από τα γεγονότα της ευρωπαϊκής ιστορίας και τα μεγάλα πνευματικά κινήματα που παρατηρούνται στην περιοχή του δυτικού κόσμου. Τα πνευματικά κινήματα, που είχαν μεγάλη απήχηση στην πολιτική και πνευματική πορεία του ελληνισμού, είναι η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός.
1. Η ευρωπαϊκή αναγέννηση. Στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα δεν έγινε πολύ αισθητή, επειδή οι συνθήκες που επικρατούσαν κατά τους δυο πρώτους αιώνες της δουλείας ήταν πολύ δυσμενείς. Το πνεύμα όμως της ιταλικής αναγέννησης, όπως διαμορφώθηκε από το 15ο-18ο αι. στις ελληνικές περιοχές που ελέγχονταν από την Ενετία, επηρέασε α) τον ελληνισμό των βενετοκρατούμενων περιοχών (Κρήτη, Επτάνησα, ελληνική κοινότητα της Βενετίας) και β) πολλούς σημαντικούς εκπρόσωπους του τουρκοκρατούμενου ελληνισμού (Δεύτερη περίοδος).
2. Ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός. Οι ιδέες του επηρέασαν την ελληνική παιδεία και δημιούργησαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του νεοελληνικού διαφωτισμού, κυρίως στις περιοχές του τουρκοκρατούμενου ελληνισμού (Τρίτη περίοδος) και των παραδουνάβιων ηγεμονιών.
Η μόρφωση είναι δύναμη !
Το συγκλονιστικό σχολείο της γέφυρας
Ένας αθέατος ήρωας του καιρού, μαζεύει κάθε μέρα τα παιδιά μιας παραγκούπολης και τα μαθαίνει γράμματα, κάτω από μια γέφυρα στην Ινδία
Στο Νέο Δελχί, κάτω από μια γέφυρα του metro, συντελείται καθημερινά ένα μικρό θαύμα. Γύρω στα 70 παιδιά, από τις γειτονικές παραγκουπόλεις, παρακολουθούν μαθήματα στο υπαίθριο σχολείο που έχει στήσει εκεί ένας αφανής ήρωας: Ο 40χρονος Rajesh Kumar Sharma. Πατέρας τριών παιδιών και ο ίδιος ο Sharma, υποχρεώθηκε λόγω οικονομικών προβλημάτων να παρατήσει το Κολλέγιο όπου σπούδαζε. Και όπως παρατήρησε για τι ίδιο ακριβώς συνέβαινε με πολλά παιδιά στην περιοχή. Δεν πήγαιναν σχολείο, γιατί οι οικογένειές τους δεν το άντεχαν οικονομικά. «Όποτε περνούσα από την περιοχή, έβλεπα παιδιά να χασομεράνε από εδώ κι από 'κει, σπαταλώντας το χρόνο τους» είπε ο ίδιος, εξηγώντας πώς ξεκίνησε το όλο εγχείρημα. Σκέφτηκε λοιπόν να δημιουργήσει ένα δωρεάν σχολείο. Και επειδή δεν είχε καν την οικονομική δυνατότητα να χτίσει – ή έστω να νοικιάσει – ένα μέρος για να κάνει μάθημα, έβαψε δύο τοίχους μαύρους για να τους χρησιμοποιήσει σαν πίνακα της τάξης και άρχισε να διδάσκει κάτω από μια γέφυρα. 
Παράλληλα, προσπάθησε να πείσει τους εργάτες και τους αγρότες της περιοχής, να επιτρέψουν στα παιδιά τους να παρακολουθήσουν τα μαθήματα, αντί να δουλεύουν για να συμπληρώσουν το οικογενειακό εισόδημα. Και πράγματι. Σύντομα, άρχισαν να καταφθάνουν στο «υπαίθριο σχολείο» παιδιά που υπό άλλες συνθήκες θα δούλευαν από εδώ και από κει, χωρίς να έχουν την παραμικρή τύχη να ξεφύγουν από την προδιαγεγραμμένη μοίρα της φτώχειας.
Στο σχολείο τα μαθήματα ξεκινάνε από τα βασικά. Στόχος είναι να προετοιμαστούν τα παιδιά, για να συνεχίσουν σε κάποιο δημόσιο σχολείο. Όταν ξεκίνησε πέρσι το εγχείρημα, είχε 140 μαθητές. Τώρα, τουλάχιστον τους μισούς από αυτούς, όπως λέει ο ίδιος, κατάφερε να τους βάλει σε κανονικά σχολεία. Για να καταφέρει να κρατήσει το «σχολείο» του σε λειτουργία, ο Sharma, αφήνει για δυο ώρες την δουλειά του σε ένα εμπορικό κατάστημα στο Shakarpur, όπου τον αναπληρώνει ο αδερφός του και πάει να διδάξει. «Έρχονται εδώ κάθε μέρα και καταφέρνουμε να είμαστε μπροστά στην ύλη από άλλα σχολεία», λέει ο ίδιος. Μάλιστα επιτρέπει και σε μικρότερα παιδιά να καθήσουν στις τάξεις και να παρακολουθήσουν.
Πλέον ο «καλός σαμαρείτης της εκπαίδευσης» δεν είναι μόνος. Τον βοηθάει και ο Laxmi Chandra, ένας μεταπτυχιακός φοιτητής. «Δεν παίρνω καν απουσίες», λέει ο Chandra. «Στα παιδιά αρέσει να έρχονται εδώ, γιατί δεν υπάρχουν οι περιορισμοί των κανονικών σχολείων και θέλουμε να το κρατήσουμε έτσι» Ο εμπνευστής του σχολείου της γέφυρας, θεωρεί ότι το μεγαλύτερό του επίτευγμα, είναι η αλλαγή νοοτροπίας στους γονείς. Οτι δηλαδή τους έπεισε να επενδύσουν στη μόρφωση των παιδιών τους, γιατί έτσι μπορούν να τους προσφέρουν μια καλύτερη μοίρα.
«Ο δάσκαλός μας, μας λέει πως για να αντιμετωπίσεις τη φτώχεια, πρέπει να ανοίγεις το μυαλό σου και αυτό γίνεται μόνο με τη μόρφωση», είπε στην τοπική εφημερίδα ένας 15χρονος μαθητής του Sharma.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)