Τρίτη 1 Μαρτίου 2011

Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ



Ο Αρίων, ένας ταλαντούχος ποιητής και μουσικός από τη Μήθυμνα της Λέσβου, ο οποίος ζούσε στην Κόρινθο την εποχή του τυράννου Περίανδρου (6ος αι. π.Χ.) απομάκρυνε το διθύραμβο από τους χοντροκομμένους αυτοσχεδιασμούς, συνθέτοντας τους στίχους και τη μουσική και παρουσιάζοντας τους χορευτές μεταμφιεσμένους σε σατύρους, τους τραγόμορφους ακολούθους του Διονύσου
Ο Θέσπις Η μετατροπή της όμως σε ένα από τα σημαντικότερα πνευματικά δημιουργήματα πραγματοποιήθηκε στην Αττική γη, με το Θέσπη, ποιητή από τον αγροτικό δήμο της Αττικής Ικαρία, το σημερινό Διόνυσο. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ποιητής πρέπει κάποια στιγμή να αποσπάστηκε από τους υπόλοιπους χορευτές και να άνοιξε διάλογο μαζί τους, με την έννοια ότι με τους στίχους του τους έδινε απαντήσεις και, ταυτόχρονα, ανατροφοδοτούσε τα τραγούδια τους. Από την άποψη αυτή, ο Θέσπις έγινε ο πρώτος υποκριτής (υποκρίνομαι = αποκρίνομαι).Με την καινοτομία του Θέσπη, επομένως, το θρησκευτικό θέμα του διθυράμβου, που μέχρι τότε τραγουδιόταν από τον κορυφαίο και το χορό, τώρα μετασχηματιζόταν σε παράσταση, στην οποία συνδυάζονταν το επικό και το λυρικό στοιχείο.
Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ήταν σχεδόν σύγχρονοι: ο Αισχύλος γεννήθηκε το 525, ο Σοφοκλής το 497 και ο Ευριπίδης το 485 π.Χ. Καλύπτουν ένα χρονικό διάστημα κοσμοϊστορικών αλλαγών για την Αθήνα, από το ξεκίνημα της δύναμής της, τους Περσικούς πολέμους (480 π.Χ), μέχρι την τελική ήττα της στον Πελοποννησιακό πόλεμο (404 π.Χ).
Ο Αισχύλος παρουσίαζε συνεχόμενες τριλογίες, δηλαδή τρεις τραγωδίες με κοινό μύθο. Η συμβολή του στη διαμόρφωση της τραγωδίας είναι καθοριστική. Τα έργα του απομακρύνονται από τις καταβολές του διθυράμβου και αποκτούν καθαρά θεατρική μορφή. Παρόλο που τα χορικά, συγκριτικά με τα επεισόδια, εξακολουθούν να έχουν μεγάλη έκταση, η σημασία του χορού περιορίστηκε και ο αριθμός των χορευτών μειώθηκε, από 50 σε 12. Αντίθετα, αυξήθηκε ο αριθμός των υποκριτών, από έναν που υπήρχε έως τότε σε δύο, και δόθηκε μεγαλύτερη σημασία τόσο στη σκηνική εμφάνιση όσο και στη χορογραφία.
Ο Σοφοκλής Με τα έργα του Σοφοκλή η τραγωδία απέκτησε την αρτιωμένη μορφή της. Ο Σοφοκλής διέσπασε τη συνεχόμενη τριλογία και παρουσίασε τρεις με μεμονωμένο και αυτοτελές θέμα. Έτσι, πέτυχε να στρέψει την προσοχή του στην πλοκή του κάθε έργου χωριστά, την οποία έκανε πιο πλούσια και πιο σύνθετη. Το αποτέλεσμα ήταν να μην επαρκούν πλέον οι δύο υποκριτές που είχε εισαγάγει ο Αισχύλος κι έτσι εισήγαγε και τρίτο υποκριτή. Τα σοφόκλεια δράματα έδωσαν στην τραγωδία πλήρη θεατρική διάσταση: Τα σκηνικά έγιναν πιο επιμελημένα και για πρώτη φορά έγχρωμα, ενώ, για λόγους συμμετρίας, ο αριθμός των χορευτών αυξήθηκε από 12 σε 15. Η μεγάλη αλλαγή, όμως, εμφανίζεται στο ρόλο που απέκτησε ο χορός. Ο χορός του Σοφοκλή έγινε ανθρώπινος και από τα τραγούδια του εξαφανίστηκε το προφητικό-μεταφυσικό στοιχείο. Ο σοφόκλειος χορός διατυπώνει κρίσεις, σχολιάζει και προβληματίζεται πάνω σε θέματα με ηθικό, πολιτικό ή και θρησκευτικό περιεχόμενο.
Ο Ευριπίδης Με τον Ευριπίδη, η τραγωδία φθάνει στην κορύφωσή της. Ο Ευριπίδης προσδίδει στο τραγικό είδος μεγαλύτερη θεατρικότητα. η πλοκή του δραματικού θέματος γίνεται τώρα περισσότερο σύνθετη. Ανάμεσα στα γνωρίσματα της ευριπίδειας τραγωδίας ξεχωρίζουν τα πολλά πρόσωπα, οι περίτεχνες αναγνωρίσεις και η παρουσία του από μηχανής θεού, ο οποίος έρχεται να δώσει τη λύση στα αδιέξοδα που δημιουργεί ο αδύναμος και ατελής άνθρωπος. Στον Ευριπίδη αλλάζει και το παραδοσιακό στοιχείο της τραγωδίας, ο χορός. Η έκταση των χορικών μειώνεται και, γενικά, ο ρόλος του χορού είναι υποβαθμισμένος και πέρα για πέρα ανθρώπινος

Δεν υπάρχουν σχόλια: