Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2008

Ευριπίδης:"περιρρέουσα ατμόσφαιρα και μηνύματα


ΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΕΙΟΥ ΕΡΓΟΥ
0 Ευριπίδης (485-406 π.Χ.) γεννήθηκε στη Σαλαμίνα και πέθανε στην Πέλλα της Μακεδονίας, όπου έζησε τα -περίπου δύο- τελευταία χρόνια της ζωής του. Καταγόταν από καλή κοινωνική τάξη, αλλά ήταν άνθρωπος ιδιόμορφος, εσωστρεφής και αντικοινωνικός. Ουδέποτε ανέλαβε δημόσια αξιώματα και με τα κοινά ασχολήθηκε πολύ λίγο.
0 Ευριπίδης έζησε σε μια εποχή αντιφατική, κατά την οποία η πνευματική ανάπτυξη βρισκόταν στο απώγειό της, ενώ το δημοκρατικό πολίτευμα και η αθηναϊκή ισχύς είχαν αρχίσει να φθείρονται από τους τριγμούς που επέφερε ο Πελοποννησιακός πόλεμος.
Κύριος εκφραστής της αντιφατικότητας των καιρών υπήρξε το κίνημα των σοφιστών, οι οποίοι υποστήριξαν τη σχετικότητα της αλήθειας και αμφισβήτησαν τη δυνατότητα της γνώσης. Για το λόγο αυτό, οι σοφιστές επικρίθηκαν από τους συντηρητικούς Αθηναίους και θεωρήθηκαν ως η μόνη αιτία για την παρακμή της πόλης τους.
Η ατμόσφαιρα αυτή επηρέασε τη σκέψη και τη διανόηση του Ευριπίδη, ο οποίος διαμόρφωσε μια φιλοσοφική στάση ανατρεπτική, αντίθετη από τις απόψεις που υιοθετούσε η πλειοψηφία των συμπολιτών του. Πίστευε στην αντιφατικότητα της πραγματικότητας και τη σχετικότητα της ανθρώπινης γνώσης. Επειδή οι απόψεις αυτές παρουσιάζονταν στο θέατρο δια στόματος των ηρώων του, οι σύγχρονοί του λίγες φορές τον τίμησαν με το βραβείο και οι μεταγενέστεροι τον χαρακτήρισαν «από σκηνής φιλόσοφο».Ο Ευριπίδης εμφανίστηκε στο θέατρο το 455 π.Χ., αλλά το πρώτο βραβείο του το κέρδισε μόλις το 441 π.Χ. Από τις 18 σωζόμενες τραγωδίες του, οι περισσότερες διδάχτηκαν στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου και σε αυτές είναι εμφανέστατα τα αντιπολεμικά συναισθήματα αλλά και ο πατριωτισμός του ποιητή. Στα έργα του ο Ευριπίδης χειρίστηκε τους μύθους με μεγάλη ελευθερία και τους προσάρμοσε έτσι, ώστε να προβάλλει μέσω αυτών το φιλοσοφικό στοχασμό και τους προβληματισμούς του. Απομυθοποίησε τους παραδοσιακούς ήρωες, ενώ, αντίθετα, ανύψωσε ταπεινά πρόσωπα, βαρβάρους και δούλους, και πρόβαλε μεγεθυμένη την προσωπικότητα και την οξυδέρκεια της γυναίκας. Γενικά, παρουσίασε τους ήρωες του πέρα για πέρα ανθρώπινους, με όλες τις ατέλειες της φύσης τους. Ο Ευριπίδης πίστευε ότι ο άνθρωπος δεν είναι κύριος της μοίρας του, ότι εγκλωβίζεται σε καταστάσεις που διαμορφώνονται από ανεξέλεγκτες δυνάμεις, αλλά ότι η δράση του τελικά εξαρτάται από τις δικές του και μόνον επιλογές. Ως «από σκηνής φιλόσοφος», ο Ευριπίδης καταδίκασε τον πόλεμο και παρουσίασε με κραυγαλέο τρόπο τις συμφορές που αυτός φέρνει, τόσο στους νικητές όσο και στους ηττημένους. Άσκησε κριτική στις καθιερωμένες αξίες και, επειδή είχε διαμορφώσει υψηλή ιδέα για το θείο, αμφισβήτησε τους μύθους, τις λαϊκές θρησκευτικές αντιλήψεις και, κάποιες φορές, την ίδια την ύπαρξη των ανθρωπόμορφων θεών.

Δεν υπάρχουν σχόλια: